سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، ضمن تبریک حلول ماه مبارک رمضان، چون سنوات گذشته، شرح و توضیح دعاهای روزانه ماه پرفضیلت رمضان را این بار به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمد امینی گلستانی منتشر می‌کند.
* متن دعا
اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِيَامِي فِيهِ صِيَامَ الصَّائِمِينَ[1] وَ قِيَامِي فِيهِ قِيَامَ الْقَائِمَيْنِ وَ نَبِّهْنِي فِيهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِينَ وَ هَبْ لِي جُرْمِي فِيهِ يَا إِلَهَ الْعَالَمِينَ وَ اعْفُ عَنِّي يَا عَافِياً عَنِ الْمُجْرِمِينَ.[2]
* ترجمه
خدايا روزه مرا در اين روز مانند روزه داران حقيقى قرار ده، اقامه نمازم را مانند نمازگزاران واقعى مقرر فرما و مرا از خواب غافلان هوشيار ساز و هم در اين روز جرم و گناهم را ببخش، اى خداى عالميان و از زشتي‌هايم عفو فرما، اى عفو كننده از گناهكاران عالم.
* شرح دعا
دعای روز اول ماه رمضان دارای فرازهای چندی است که نیاز به توضیح و تشریح دارد. ولی قبل از توضیح آن شایسته است که مطالبی در خصوص دعا ذکر شود.
همیشه و مخصوصاً در ماه مبارک رمضان، وقتی دعا می‌کنیم، دعا چه اثر و چه منفعتی برای ما دارد؟ اگر خداوند عالم برای ما تقدیر و سرنوشتی تعیین کرده، آیا می‌توان با دعا؛ قضا، قدر و تقدیر را عوض کرد و سرنوشت را تغییر داد؟ بسیاری از افراد این سؤال را می‌پرسند و منتظر جواب هم می‌مانند، برخی جواب را می‌پذیرند و برخی نیز در شک باقی می‌مانند!
آیا دعا قضا و قدر را تغییر می دهد؟
اتفاقاً این سؤال در زمان امام صادق(ع) هم مطرح بوده؛ امام (ع) به میسر بن عبدالعزیز می‌فرماید: اى ميسر دعا كن و مگو كه كار گذشته و آن‌چه مقدر شده همان شود (و دعا اثرى ندارد)، همانا نزد خداى عزوجل منزلت و مقامى است كه بدان نتوان رسيد، جز به درخواست و مسألت، و اگر بندهاى دهان خود ببندد و درخواست نكند، چيزى به او داده نشود، پس درخواست كن تا به تو داده شود، درا ین ميسر هيچ درى نيست كه كوبيده شود، جز اينكه اميد آن رود كه به روى كوبنده باز شود. [3]
نمونه‌هایی از اثرات دعا در زندگی انبیاء و اولیاء الهی
حضرت زکریا (سلام الله علیه) با اینکه پیر شده بود و خانم ایشان هم نازا بود، اما از خداوند اولادی خواست که وارث آل یعقوب(ع) باشد، بعد از مدتی، جبرئیل امین برای او خبر آورد، خداوند عالم می‌خواهد به شما اولادی دهد، حضرت زکریا(ع) تعجب کرد، به جبرئیل امین(ع) فرمود: آیا بعد از آن‌که زن من پیر است، خداوند می‌خواهد به من اولادی دهد؟ جبرئیل امین(ع) فرمود، تو را خداوند آفرید، در زمانی که هیچ چیزی نبود، یعنی خدایی که تو را از نیستی به هستی آورد، همان خدا هم به تو اولاد خواهد داد و در زمان پیری و نازائی؛ خداوند حضرت یحیی را به وی عطا فرمود؛ یا برای حضرت مریم(س)، بدون شوهر فرزندی را عنایت می‌کند که از نظر طبیعی غیر ممکن می‌نمود و قضایای حضرت ابراهیم(ع) که کارهای ناشدنی با دعا شدنی می‌شود.
اما اینکه اوقات قبولی چه زمانی است و شرایط دعا کردن چیست، از مسائلی می‌باشد که در مورد آن بسیار قلم فرسایی کرده‌اند، چون دعا مانند عبادت بوده و باید عابدانه، زاهدانه و عارفانه باشد و همچنین شرایطی که در عبادت هست، در دعا نیز رعایت شود .
پرهیز از غفلت در ماه مبارک رمضان!
امروز روز اول ماه مبارک رمضان است، ما وارد ماه دعا و قرآن و عبادت می‌شویم و این روزها را با غفلت نگذرانیم و با خداوند متعال اتصال داشته باشیم و از برکات سحر محروم نشویم، در روایت است « أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: كُلُّ عَيْنٍ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةَ أَعْيُنٍ عَيْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ أَوْ عَيْنٌ سَهِرَتْ فِي طَاعَةِ اللَّهِ أَوْ عَيْنٌ بَكَتْ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ»[4] امام صادق عَلَيْهِ السَّلَامُ فرمود:هر چشمى در روز قيامت گريان است، مگر سه چشم:1
) چشمى كه از محرّمات الهى بسته شده باشد.
2) چشمى كه در طاعت خدا شب زنده دارى كند.
3) چشمى كه در دل شب از خشيت و ترس خداوند گريان باشد. خدایا به احترام محمد و آل محمد(صلی الله علیه و آله) تو را قسم می‌دهیم که چشمان ما را در آن روز نگریانی.
امروز دعای ما این بود که خدایا روزه ما را مانند روزه روزه داران قرار بده، یعنی روزه ما را روزه قبول شده قرار بده، و قیامی فیه قیام القائمین، نماز من را در این روز مانند نماز نمازگزاران واقعی قرار بده، یعنی آنهایی که نمازشان مورد قبول شماست تا مانند بی نمازان نباشم، نماز جایگاه عظیمی در نزد حق متعال دارد
خدایا به احترام محمد وآل محمد(صلی الله علیه و آله) و به احترام این ماهی که در آن برای عبادات ارزش قائل هستی، ما را از روزه داران و نمازگزاران واقعی این ماه به‌حساب بیاور. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
پی نوشت‌ها:
[1] - مرحوم ميرزا جواد ملكي تبريزي راجع به شرايط روزه صحيح چننين گفته است :
در روايات آمده است: «غيبت، دروغ، نگاه (حرام) پىدرپى، دشنام دادن و ظلم - كم باشد يا زياد -، باعث باطل شدن روزه مىشود، و روزه، فقط خوددارى از خوردنى و آشاميدنى نيست، هنگام روزه گوش، چشم، زبان، فرج و شكمت نيز بايد روزه بگيرند. دست و پايت را نگهدار و بسيار سكوت كن مگر از خير. و با نوكرت رفق و مدارا نما. هنگام روزه بايد گوش و چشم تو نيز از حرام و زشتى روزه بگيرد. از جدال و آزار رساندن به نوكر خوددارى كن و وقار روزه را داشته باش و روزى كه روزهاى با روزى كه روزه نيستى بايد با هم فرق داشته باشند.» رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمودند: «آسانترين چيزى كه خداوند در روزه بر روزهدار واجب نموده، خوددارى از خوردنى و آشاميدنى است.» فقها به صحت روزه بعضى از آنها فتوا دادهاند. جمع بين روايات بالا با روايتى كه از رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم وارد شده و سخن فقها به اين است كه بگوييم منظور از صحت در احاديث فوق اين است كه چنين روزهاى مورد قبول خداوند است و منظور از صحت در كلام فقها اين است كه چنين روزهاى قضاى آن را ساقط مىكند.
خلاصه اين كه روزه صحيح و كاملى كه خدا براى كامل نمودن روزهدار مقرر فرموده است، قطعا روزهاى است كه شامل خوددارى اعضاى بدن از گناه مىباشد، و روزه كاملتر اين است كه علاوه بر آن، قلب را از ياد غير خدا باز داشته و از هر چه غير اوست روزه بگيرد. و هنگامى كه انسان ماهيت روزه، درجات و فلسفه تشريع آن را فهميد، ناچار بايد از هر گناه و حرامى، بخاطر قبول روزهاش خوددارى كند.
و الا مسئول بوده و بخاطر اينكه اعضاى بدنش روزه نگرفتهاند، مجازات مىشود، و ساقط شدن قضاى روزه به اين معنا نيست كه انسان را در روز قيامت از مجازات نجات دهد. «ترجمهالمراقبات ص : 210 »
[2] - اقبال الاعمال ص 109
[3] - أصول كافي / ترجمه مصطفوى، ج4، ص: 211
[4] - ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص: 177
[5] - إرشاد القلوب إلى الصواب (للديلمي)، ج1، ص: 190
نظر شما